Muzeum Sztuki Jana Wałacha w Istebnej

Wyjątkowym synem istebniańskiej ziemi był żyjący w latach 1884 – 1979 Jan Wałach. Absolwent zakopiańskiej C.K. Szkoły Zawodowej Przemysłu Drzewnego oraz Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie studiował pod czujnym okiem profesorów Józefa Mehoffera, Juliana Fałata, Ferdynanda Ruszczyca i Jana Stanisławskiego. Po otrzymaniu stypendium mecenasów sztuki- rodziny Siemianowskich - studia uzupełniał w Paryżu (1908-1910) w Académie Julian i w pracowni Fernanda Cormona w ENSBA. Powrócił jednak do Polski – do swej ukochanej Istebnej, gdzie jako utalentowany grafik, malarz i rzeźbiarz, a przede wszystkim mistrz drzeworytu tworzył aż do ostatnich dni swego życia.

Pozostawił po sobie niezwykle bogaty dorobek artystyczny, będący zarazem fenomenalną dokumentacją historyczno – etnograficzną minionej epoki. W jego pracach uwiecznione zostały pasterskie obrzędy, nieistniejące już obiekty sakralne, piękne drewniane chaty, tradycyjne stroje, codzienny trud górali pośród zajęć w polu i lesie, a także beskidzcy muzykanci, czy dawne wesela. Ważne miejsce w artystycznej działalności Jana Wałacha zajmowała sztuka sakralna – zarówno w malarstwie, jak i rzeźbie. Dość powiedzieć, że kiedy tylko przekroczymy próg pracowni, przed naszymi oczyma ukaże się zajmujące niemalże całą ścianę, monumentalne płótno – Sąd Ostateczny.

Położony w istebniańskim przysiółku Andziołówka zabytkowy kompleks zabudowy drewnianej związany z życiem i twórczością artysty wpisany jest na Szlak Architektury Drewnianej. Najstarszym ze znajdujących się tu budynków jest drewniany dom o konstrukcji zrębowej, z dwuokapowym dachem krytym gontem, z charakterystycznym "wolim oczkiem", przyczółkami i kozubkami w szczytach. Datowany jest on na ok. 1865 r., a w latach 1911–1912 miała miejsce jego przebudowa. Chatę tą Jan Wałach zamieszkiwał wraz ze swą liczna rodziną, a po jego śmierci przejęły ją dzieci - wnętrze nie jest udostępnione do zwiedzania. W odległości ok. 60 metrów od domu stoi wybudowana na rzucie prostokąta z belek świerkowych pracownia z 1921 r., nawiązująca w swej konstrukcji do architektury regionu.

Za życia twórcy służyła jako atelier malarskie. Obecnie jest to muzeum biograficzne. Wnętrze zajmują sprzęty, sztalugi, pamiątki oraz prace artysty: drzeworyty, obrazy olejne, rysunki, gwasze i grafiki powstałe w latach 1902-1979. Budynek jest malowniczo usytuowany - na skraju polany, w otoczeniu świerkowego lasu, w sąsiedztwie wiekowej lipy - pomnika przyrody. Pod lasem stoi studnia z 1930 r. natomiast w pobliżu pracowni znajduje się drewniana kapliczka (z lat 90. XX wieku). Latem 2023 roku, na należącej do zabytkowego kompleksu stodole powstał niezwykle

piękny deskal autorstwa Arkadiusza Andrejkowa przedstawiający artystę Jana palącego fajkę. Miejsce to słynie z niebanalnych wydarzeń kulturalnych, takich jak Noc Muzeów, Narodowe Czytanie, czy Spotkania Integracyjne Artystów im. Jana Wałacha. Towarzyszy im zawsze piękna oprawa muzyczna kapeli „Wałasi”, której założycielem jest niezwykle utalentowany kompozytor i multiinstrumentalista Zbigniew Wałach. W muzeum organizowane są także warsztaty artystyczne dla dzieci i młodzieży.

Więcej informacji pod adresem: https://www.janwalach.com/